7 augustus 2010
The Adventures of Baron Munchausen (1988)
Tijdens het maken van Brazil vocht Terry Gilliam een stevige strijd uit tegen Universal. Die strijd werd door Gilliam gewonnen toen hij na veel gekibbel met de grote baas zijn eigen versie mocht uitbrengen en daarvoor overladen werd met prijzen, lof van de critici en - minstens even belangrijk - ook flink wat centen. Bijgevolg kreeg hij carte blanche voor zijn volgende project bij Columbia, maar die studio bleek geen betere keuze te zijn. Op een budget van 35 miljoen mocht hij de film maken en na een hoop problemen - het is en blijft een Terry Gilliam film - heeft hij zijn project uiteindelijk volledig kunnen afwerken. Ondertussen werd de grote baas van Columbia ontslagen, de studio verkocht en werd de film na een hoop financieel gekibbel niet voldoende ondersteund door de nieuwe voorzitters: ondanks de positieve recensies werd er geen reclame gemaakt en werd de film in bijzonder weinig zalen uitgebracht, een film die binnengehaald werd door de vorige top van Columbia mocht absoluut geen succes worden.Baron Munchausen is een entertainer: hij vertelt verhalen in een theater, verhalen over hoe hij naar de maan reist, Goden in een vulkaan ontmoet en ingeslikt wordt door een gigantische vis. In hoeverre hij de waarheid vertelt zullen we nooit weten, maar daar staat Munchausen - en u kan zelf de autobiografische parallel naar Gilliam meteen doortrekken - ook voor: vergeet de saaie logica en verdwijn in de magie en onverklaarbaarheid die fantasie is. Dat conflict tussen realiteit en verbeelding is zowat het paradepaardje van Gilliam geworden, en ook in The Adventures of Baron Munchausen wordt het escapisme tegengewerkt door
een nors, ééndimensionaal personage à la de schooldirecteur in een 80's studentenfilm (en wees maar zeker dat dat een grote middelvinger naar de filmmaatschappijen is). Aan het begin van de film wordt een soldaat tot bij deze man gebracht: hij heeft eigenhandig tien vijandige Turken vermoord én zes kanonnen vernietigd. "Liquideer hem", beveelt de schooldirecteur, "anders denkt het volk dat we dit gedrag aanmoedigen". Dit is een serieuze wereld waar niet buiten de lijntjes gekleurd mag worden, waar helden niet getolereerd worden en fantasie beperkt wordt tot iets zuiver lucratief. Zoals steeds in Gilliams films overwint uiteindelijk de fantasie, maar in de realiteit bracht de film nog geen kwart van het productiebudget op en werd Gilliams reputatie van ruziemaker niet weggespoeld, integendeel: het werd weer opnieuw onderstreept. Met wat meer geluk had Gilliam al lang dé toonaangevende fantasy-regisseur van de laatste decennia kunnen zijn, maar hij komt steeds weer zo'n schooldirecteur tegen.De film ging uiteindelijk weer flink over budget en kostte een voor die tijd duizelingwekkende 45 miljoen dollar. Maar van dat budget is elke cent op het scherm te zien: indrukwekkende speciale effecten en sets domineren op elk moment de film. Er zit geen shot in de film dat niet bruist van de originaliteit, of het nu de omgeving is of een klein detail in een hoekje. Gilliam werpt zijn ideeën op het doek en alles blijft plakken, The Adventures of Baron Munchausen is niets minder dan een visueel meesterwerk. Tussen
al die geweldige effecten lopen ook acteurs rond: John Neville zet een heerlijk charmante Munchausen neer (die erg doet denken aan de Burger King mascotte), Uma Thurman en Sarah Polley zetten hun eerste stapjes in de filmwereld overtuigend en de rest van de cast is opgebouwd uit zekerheden zoals Eric Idle en Robin Williams. Dit alles zorgt ervoor dat de film vol zit met geweldige scènes: de baron vliegt weg in een luchtballon gemaakt uit honderden vrouwenonderbroeken, een vulkaan stopt met werken terwijl de reuzen - die de vulkaan bedienen - onderhandelen met hun God over een beter loon, een Obelix/Jerom-figuur slingert drie schepen de lucht in, etc. Het zijn heel erg plezierige, memorabele momenten die stuk voor stuk iconisch hadden kunnen worden moest de film wat meer succes behaald hebben. Maar daarin schuilt ook de zwakte van Munchausens avonturen.De film is een opvolging van bijna losstaande stukjes en voelt zo ook aan. Het fragmentarisch karakter overstijgt de film, die soms op zichzelf geen degelijk uitgewerkte structuur lijkt te bevatten. Kort gezegd: het eerste bedrijf is te lang, het tweede mist motivatie en de finale probeert teveel ineens te doen. Gilliam heeft zijn creativiteit niet onder controle en lijkt de zelfkritiek om inhoud te schrappen te missen: als hij iets bedenkt dat opzichzelfstaand werkt gooit hij het de film in zonder aan de balans van het geheel te denken. The Adventures of Baron
Munchausen sleept daardoor bij momenten wel verder aan een traag tempo, wat een film die boordevol goede ideeën zit soms een beetje saai maakt. Doodzonde, want ookal is het een chaos: het is een chaos die opgebouwd wordt uit knappe en wonderbaarlijke elementen. Het is niet Gilliam's beste film, noch is het een absoluut meesterwerk: het is een plezierige film die heel erg veel biedt maar daar een beetje stuntelig mee omspringt. Dit is het type film dat ik als kind helemaal het einde zou gevonden hebben: een wondere wereld waarvan je meer wil zien zonder dat het basisplot je al te veel interesseert, maar de avonturen van Munchausen des te meer. Maar ondanks dat alles is The Adventures of Baron Munchausen toch wel een aanrader door de briljante wereld en effecten, zeker in een tijd waar schooldirecteurs meer macht dan ooit hebben.
Abonneren op:
Reacties posten (Atom)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten