Not a Tumor: James Cameron

Posts tonen met het label James Cameron. Alle posts tonen

22 juli 2012

Over Aliens: we need to talk about Ripley

We weten allemaal wel dat Aliens één van de beste sequels en actiefilms aller tijden is, en dat, ondanks dat het vooral een briljant goed opgebouwd knalfestijn is, er ook thematisch wel een en ander over te zeggen valt. Want de film gaat uiteindelijk vooral over moederschap: de xenomorph queen, Ripley's relatie met zowel Newt als de rest van de crew en de arme zielen die 'bezwangerd' worden door een facehugger. En hoewel het een beetje raar is om dat als thema voor een halve horrorfilm te gebruiken (was James Cameron's vriendin tijdens het schrijven van Aliens misschien over tijd?), is het veelzeggend dat iets dat vooral als viscerale ervaring wordt onthouden, toch vooral sterk gegrond is in empathie en zelfs met een beetje intelligentie benaderd kan worden. Dat gezegd zijnde: ik kreeg gisteren nog eens een bovennatuurlijke drang om Aliens te kijken (dat komt wel eens vaker voor, deze keer was de trigger de briljante stage-musical 'Starship'), en ik zit sindsdien met een gevoel dat ik maar niet van me af kan werpen: de climax van Aliens is eigenlijk toch wel behoorlijk ziek.

Laten we eerst vaststellen dat de xenomorphs (oftewel "de aliens", als je iemand bent aan wie ik me enorm hard stoor) niet kwaadaardig zijn. Ze zijn eigenlijk gewoonweg een ras roofdieren: het houdt binnen de wetten van de natuur steek dat ze ons zouden aanvallen en doden. Niet anders dan dat je binnen de verkeerde situatie ook gedood zal worden door een grizzlybeer. Beren zullen het dan wel doen voor het voedsel, terwijl xenomorphs zichzelf via ons voortplanten, maar beide doen het dus simpelweg voor de verdere overleving van hun eigen soort. Dat maakt van grizzlyberen niet plotseling kwaadaardige en afschuwelijke wezens, maar uiteraard wel tot gevaarlijke beesten die je niet als huisdier moet proberen te nemen. Exact dezelfde situatie als xenomorphs. (1)

Binnen die context is het ook logisch dat er zoveel xenomorphs gedood worden in Aliens. Want als we de vergelijking dan doortrekken, is dat ongeveer hetzelfde als opgesloten zitten in een bos vol wilde grizzlyberen. Zelfverdediging, doden of gedood worden. Je mag dan nog de meest pacifistische dierenvriend ter wereld zijn: als je deze gevaarlijke wezens niet doodt, ga je er onherroepelijk zelf aan. So far so good.

Maar aan het einde, en dan specifiek de eerste van de twee climaxen, wordt Ripleys motivatie plots een beetje..... verontrustend. In feite kan je zeggen dat de hele film, voor Ripleys personage, eruit bestaat dat ze over het verlies van haar dochter probeert heen te komen. Door haar 58 jaar durende cryogenische slaap heeft ze het leven van haar dochter gemist, en doordat ze het Aliens-team weet te leiden, zich kan ontfermen over Newt en hier en daar ook nog eens wat xenomorphs kan afknallen, kan ze zich daar overheen zetten. Aan het einde raakt ze Newt kwijt en moet ze het kind terughalen uit het hol van de leeuw, en komt ze de koninging tegen. Hier verbrandt ze alle eieren (en dus onschuldige kind-xenomorphs), wat je kan zien als hét grote moment binnen haar catharsis, alvorens naar het schip te ontsnappen. En dat komt eigenlijk toch al flink in de buurt van gevaarlijk psychopatisch gedrag. Aangezien we hebben vastgesteld dat de soort op zich niet kwaadaardig is, zijn de baby's dat ook niet. Het zijn arme jonkies die zich van geen kwaad bewust waren die tijdens dit heroïsche moment worden afgeslacht, gewoonweg omdat Ripley toevallig één negatieve ervaring met een xenomorph heeft gehad. De heldin van de Alien-franchise is simpelweg een extremistische speciesist.

Om de analogie nog eens even voor u door te trekken: een grizzlybeer heeft ervoor gezorgd dat Ripley 58 jaar van huis is en het leven van haar dochter mist. Als reactie vermoordt ze een hele groep onschuldige berenwelpjes. Ehhhh, Kim de Gelder much?

Dat zou nog eens een toffe sequel op Grizzly Man zijn, niet? Timothy Treadwells vriendin heeft het slot als bij wonder overleefd, en loopt nu doorheen het reservaat om baby beertjes levend te verbranden.

Om het nogal discutabele gedrag van onze protagonist helemaal te onderstrepen krijgt Ripley trouwens nog, zeer duidelijk, de keuze om dit te doen. Ze heeft haar vlammenwerper op de eieren gericht, waardoor de koningin ervoor zorgt dat de normale xenomorphs ("de werkers", zeg maar) afstand nemen. Ripley en Newt krijgen een vrijgeleide om te ontsnappen. Daar komt nog eens bij dat al die eieren sowieso al op een plaats die vijf minuten later zal ontploffen liggen, dus die baby-xenomorphs zijn sowieso al compleet ten dode opgeschreven, ondanks wat er gebeurt. Maar neen, Ripley moet haar en Newts leven op het spel zetten door de koningin flink pissig te maken, gewoon zodat ze zelf de trekker kan overhalen en en al deze onschuldige babies eigenhandig kan afslachten.

VROUWEN!!!

(1) Dat geldt misschien net iets minder als je Prometheus meerekent. Maar hey: fuck Prometheus.

...ja goed, Prometheus was wel ok. Maar als je die film tot canon binnen de Alien-franchise rekent scheelt er iets met je.

12 januari 2010

Avatar (2009)

Het is bijna niet te vatten: James Cameron, toch wel dé big budget actieregisseur bij uitstek, heeft in vijftien jaar geen actiefilm meer gemaakt. Het is van True Lies geleden dat de meester zich nog eens aan explosies en oneliners waagde, en het klimaat is sindsdien toch enigszins veranderd. Nadat het genie achter Terminator en Aliens zijn vizier had gericht op Titanic werd de markt overgenomen door figuren als Michael Bay; de val van de blockbuster was groot en verandering zit er niet meteen aan te komen. Voor groots, episch en actievol entertainment is het nog steeds een helse opdracht om doorheen de hersendodend banale bandwerken op zoek te gaan naar iemand die het juist doet. En kijk, daar is James Cameron weer.

Avatar is een origineel verhaal. Dat is, Avatar is geen adaptatie, maar ècht origineel is het zeker en vast niet. Het plot staat nu eenmaal bomvol van de clichés (wat verwacht je anders van een Cameron): de vergelijkingen met Pocahontas, Dances with Wolves en FernGully stapelen zich op en het verhaal van de film is onmiskenbaar vergelijkbaar. De vraag die zich dan stelt is waarom dit zo een groot probleem is bij een hedendaagse productie. Om bij dezelfde parallel te blijven: Dances with Wolves is ook een variant op het klassieke verhaal,

maar bij deze film - die zichzelf een klassieker mag noemen - schijnt dat geen minpunt te zijn. Dat is hypocriet, maar al wie niet zat te wachten om het verhaal hierop af te schrijven krijgt een flink avontuur terug. Avatar is voorspelbaar, ongenuanceerd en enorm luidruchtig, maar uiteindelijk werkt dat gewoon bij dit soort grootse producties. Het verhaal is simpel maar degelijk en zorgt door de perfecte balans met set pieces voor een complete voldoening. Zeker de finale die na een flinke opbouw werkelijk alles van de kaart veegt is niet minder dan indrukwekkend te noemen. Gedurende de bijna drie uur durende belevenis zit er geen één dood moment in de film of voelt er één scène ook maar lichtjes overbodig, zelfs niet wanneer een vlucht enkele minuten wordt uitgerokken om de omgeving tentoon te stellen. Cameron weet op elk moment wat het publiek wil zien en biedt het vervolgens met veel enthousiasme aan.

Avatar onderscheidt zich dus niet door het verhaal, maar veeleer door de presentatie ervan. De wereld die hier gecreëerd werd is diep en gevarieerd en biedt met alle gemak ruimte voor de komende sequel.

De fauna en flora zijn divers (zonder ergens te gimmicky te worden) en voelen aan als één groot geheel. Deze volledigheid strekt ook buiten de wereld van Pandora; alles wat in de film voorkomt voelt af aan. Wanneer holografische kladbladen worden gebruikt past dit binnen het geheel en trekt het voldoende aandacht om het science-fiction gedeelte te onderstrepen, maar nooit ten koste van de scène zelf. Het zijn deze dingetjes die zorgen voor de visuele compleetheid van Avatar.

Hét grote sleutelwoord is gevallen: visueel. Het productieteam achter Avatar heeft kosten noch tijd gespaard om baanbrekende effecten te bezorgen en levert hier zonder twijfel de beste CGI tot op heden af. Vooral de motion capture - toch wel hèt technische paradepaardje van Avatar - zorgt ervoor dat de film volledig werkt. Nooit eerder toonden digitale wezens emotie op deze manier en konden deze zo effectief het emotionele middelpunt van de film vormen.

Ondanks het gebrek aan uitdieping of achtergrond bij de platte personages kàn je om ze geven, juist door deze techniek. Hiernaast is ook de 3D alvast berucht, en terecht: de subtiliteit van het geheel weet je nog meer in deze prachtige wereld te betrekken. Avatar voelt - wanneer je nog maar eens kilometers in de achtergrond lijkt te kijken - eerder aan als een bezoek aan Pandora dan een bioscoop. Vandaar ook het (voorlopig?) relatief lage cijfer, in afwachting tot het resultaat van de overzetting naar het huiselijke scherm. Maar dat Avatar sowieso een zoveelste triomf is voor James Cameron staat buiten kijf.

8.5