Not a Tumor: Paul Verhoeven

Posts tonen met het label Paul Verhoeven. Alle posts tonen

28 mei 2010

Robocop (1987)

Ik ben geen fan van Paul Verhoeven: zijn films verzamelen alle veralgemeningen en stereotypen over Nederlanders in een grote, luidruchtige, platvloerse, marginale klomp en Verhoeven werpt deze maar al te graag lachend over de kijker heen. Toen hij uit Nederland werd weggepest verplaatste hij zijn filmmakerij naar Hollywood waar hij eerst een positieve reputatie opbouwde met bijzonder goede films als Robocop en Total Recall, om vervolgens enkele gigantische misbaksels als Showgirls achter te laten; als een sympathieke nieuwe buurman die je uitnodigt op de barbecue om vervolgens in je brievenbus te kakken.

Murphy is een politieagent die dé pechdag van zijn leven beleeft wanneer hij tijdens zijn eerste ronde aan flarden wordt geschoten door badguys. Zijn gezicht wordt op een computer geplakt waardoor hij terug de straat op kan, op zoek naar de moordenaar. Deze moordenaar is Kurtwood Smith - ja, Red Foreman van That 70's Show - en als er één iemand is wiens voet je niet in je gat wil is het wel de verschrikkelijke Clarence Boddicker: gewetensloos, asociaal en een geweldige badguy waar je zonder enige opbouw meteen een hekel aan hebt. Robocop werkt erg goed als typische actiefilm: de actie is sterk en bijzonder grafisch, de oneliners zijn aanwezig ("Dead or alive, you're coming with me") en de film

werkt zich aan een erg prettig tempo naar het einde toe zonder enige dode, saaie momenten. Het knapste aan het script (dat geschreven werd door twee debutanten) is echter dat er veel meer lagen zijn dan de gemiddelde actiefilm; als een deprimerende lasagne weet Robocop iedere laag entertainment af te wisselen met een laag sociale kritiek die ook vandaag nog actueel is. De film stelt de manier waarop geweld in de informerende media gebracht wordt in vraag, is een satire van technologische vooruitgang, bekritiseert het belang van de economie boven de samenleving, ... Hieronder schuilt echter nog een aangebakken laatste laag, overgoten met geschifte kaassaus; want zoals Verhoeven later zelf zei dienen we Robocop ook als een Christusfiguur te zien. En hoe tof dat ook klinkt als B-film concept: het werkt gewoon niet als een serieuze metafoor. Al zou een cyborg-Jezus die slechterikken neerschiet niet meteen een slecht idee zijn om de kerk te moderniseren.

Eigenlijk is Robocop vrij rommelig en zou het niet eens mogen werken, maar op een of andere manier werkt het toch. Enkele scènes uit de film:Murphy wordt vermoord in één van de meest extreme executies ooit gefilmd waarin hele ledematen kapotgeschoten worden met een shotgun. Een andere scène: een grote stop-motion robot valt van een trap en kan niet meer rechtstaan, slapstick! Even later in de film is Robocop een emotioneel wrak wanneer hij flashbacks ziet van zijn vorig gezin. Ergens anders zien w

e dan weer hoe een veiligheidssysteem al lachend wordt getest door zakenmannen, maar door een defect wordt één van de pleziermakers neergeschoten. De toon van de film is all over the place en wordt in feite zelden langer dan vijf minuten gehandhaafd, maar toch wordt alles op een of andere manier bijeen gehouden. Het geheim zou wel eens iets idioots kunnen zijn als de catchphrase "I'd buy that for a dollar!", wat gerust beschreven kan worden als de "wazzaa" van de late 80's. Het betekent niets en het is niet eens grappig an sich, maar toch heeft die zin zich in mijn onderbewustzijn ingegraven en weet het nu - zo'n tien jaar nadat ik de film voor het eerst zag - zijn winterslaap te onderbreken om mij er eens goed om te laten lachen.

Robocop is een tijdloze film die bij zijn release flink onderschat werd, maar ook vandaag nog zijn strepen verdient. Of het nu de partijdige en invloedrijke nieuwszender is (waarin het Fox News van vandaag te zien is) of de cultuur die volledig in de handen van commerciële bedrijven ligt, de film weet een overtuigende en duistere toekomst te creëren die niet volledig gedragen wordt door kostumering en sets. De film zou nu - toch een dikke twintig jaar later - als een extreme parodie op onze huidige samenleving omschreven kunnen worden. De futuristische wereld wordt boven alles gedragen door sociale ontwikkelingen, terwijl de technologische vooruitgang dat eerder ondersteunen dan definiëren. En het mooie aan Robocop is dat als dit alles je geen bal kan schelen je nog altijd kan genieten van

Red Foreman die "bitches, leave" zegt en - nadat de bitches leaven - een zakenman in de knieën schiet. De film werkt als hersenloze actiefilm en als intelligente science fiction prent,wat verrassend zeldzaam is. Neen, de film zal absoluut niet voor iedereen zijn, het geweld in de "unrated" cut is zelfs zo erg dat het indertijd de X-rating verdiende, wat in 99% van de gevallen wijst op porno. Maar hoewel dat bij veel mensen als een minpunt zal klinken zullen evenveel mensen spontaan "I'D BUY THAT FOR A DOLLAR" denken. Wie weet, misschien dat Robocop en Total Recall puur geluk waren, want het is zeer vreemd om één van de beste 80's films en een sci-fi actie meesterwerk te zien op het palmares van de grootste brievenbuskakker die ooit in Hollywood gewerkt heeft.

4 februari 2010

Zwartboek (2006)

Toch grappig hoe het uiteindelijk allemaal kan keren. Paul Verhoeven werd waanzinnig populair in Nederland na enkele klassieke films als Turks Fruit en Soldaat van Oranje. Verhoeven fixeerde zich altijd flink op seks en fascisme en werd daarvoor keihard de grond ingeboord bij de release van Spetters. Hij trok naar Hollywood, maakte enkele science fiction klassiekers met Robocop, Starship Troopers en Total Recall, filmde op legendarische wijze tussen Sharon Stone's benen in Basic Instinct waarna hij zichzelf weer belachelijk maakte met Hollow Man en vooral Showgirls. 25 jaar na Spetters keert hij terug naar Nederland om een film te maken over seks en fascisme en de critici zijn er dol op. Rare jongens, die Nederlanders.

De illusie dat Zwartboek een waargebeurd verhaal zou kunnen zijn mag al rap weer opgeborgen worden. Verhoeven en Soeteman hebben een handvol waargebeurde verhalen genomen en samengeregen tot één groots en epische opvolging van brute pech. Logischerwijs lijkt het verhaal daardoor enorm overdreven en is het nergens nog geloofw

aardig. Verhoevens stijl helpt daar niet bij, want de man steekt het geheel vol met Hollywoodclichés en cheesy teksten die niet één keer hun doel bereiken en in meer dan één situatie onbedoelde hilariteit oplevert ("Je vloekt, Godslasteraar!"). De dialogen zijn van zo'n bedenkelijk niveau dat je meer dan één keer je wenkbrauwen zal fronsen en het moet een hel geweest zijn voor de hele cast om ze uit te spreken. Verwonderlijk eigenlijk dat het acteerwerk dan toch van degelijk niveau is. Natuurlijk wordt er hier en daar gigantisch overact in de kleinere rollen, maar de grote rollen (met Carice van Houten voorop) zijn wel degelijk overtuigend. In hoeverre je kan overtuigen in zo'n overdreven situaties en dialogen, natuurlijk.

Verhoeven toont hier de tweede Wereldoorlog als een verheerlijkt epos zoals een klein jongetje er mee zou omgaan. Er is nergens plaats voor nuancering: de nazi's zijn allemaal dégoutante, geharde monsters, opgebouwd in een lab uit Hitlers zaad en een eicel van de Alien Queen.

De verzetstrijders zijn dan weer Han Solo's die bij elke gelegenheid een nazi proberen neer te knallen om daarna zo sarcastisch mogelijk een cheesy oneliner te mompelen. Daar zit natuurlijk een bepaalde entertainmentswaarde aan vast die ook in Zwartboek terug is te vinden is, mede door het vlotte tempo, maar het is bijna beledigend om te zien hoe Paul Verhoeven dit wil laten doorgaan als een geschiedkundig verantwoord project. Hij lijkt het allemaal doodserieus te nemen terwijl je in principe zit te kijken naar een groots opgezette exploitation-film die zich toevallig afspeelt tijdens de tweede Wereldoorlog. Een B-film op groot budget die zich probeert voor te doen als kwaliteitscinema.

Maar verborgen onder de productiewaarde, een sterk spelende Carice van Houten en een veel te lang durend plot zitten nog steeds diezelfde Verhoeven-kenmerken die je ook in zijn ouder werk tegenkomt. Ergens naar het einde van de film

toe is het nodig om Carice van Houten onder een hoop stront te bedelven. Of om een dikke, lelijke nazi full frontal naakt in beeld te schieten. Stuk voor stuk compleet onnodig en smaakloos, maar een smaakvolle film van Paul Verhoeven is dan ook altijd een verrassing. Zwartboek is pure kitsch die 2.5 uur niets te zeggen heeft, ondanks Carice van Houten en de mooie visualisatie van het geheel (schitterende kostumering, decors en effecten) is het resultaat zo cheesy dat het geen wonder is dat hij voor de productie Hollywood achter zich liet.

4.5