4 februari 2012
Moneyball: Who's on first?
Zo rond de tijd dat de Oscars uitgedeeld worden zie je min of meer elk jaar weer dezelfde films terugkeren. Er zijn de periodefilms, acteurs die zich op historische figuren storten, melodramatische onzin rond sociaal relevante zaken (meestal wel discriminatie), ... 90% daarvan is verwerpelijk; films die geen enkel doel hebben buiten genomineerd te worden, en daardoor meer geld te verdienen. Zo zijn er ook de sportdrama's, maar die zijn tenminste nog leuk om te kijken.En sportdrama's zijn ook al zo'n doodgelopen pad: het is steeds weer de underdog die een zware beproeving ondergaat, maar zich op wilskracht terug weet te werken naar een allesbeslissende showdown tegen de favorieten. Manipulatief tot en met, en in principe weinig meer dan een variant op The Mighty Ducks dat zich net wat te serieus neemt. Maar eerlijk: ondanks dat dat films zijn die geen enkele creativiteit of durf tonen, werken ze quasi elke keer heel goed als een lompe amusementsfilm waarbij je achterover kan leunen en je gewillig laat meesleuren om nog maar eens dezelfde reis mee te maken. Het is eerder een soort guilty pleasure dan grootse cinema, natuurlijk, maar het zijn meestal wel de leukste films van de Oscar-race.
Het is een van de meest constante genres, omdat er nu eenmaal zo weinig van de norm afgeweken wordt. Het genre heeft een manier gevonden waarop het goed werkt, en wijk daar nog zelden van af. Er komt nu eens nooit een écht grootse film langskijken, maar ook nooit een abominatie die niet weet waar het mee bezig is. Het is gewoon altijd op niveau...
...dus waarom is Moneyball zo tergend vervelend?
Punt is dat Moneyball probeert om een beetje uit de buurt van de sportfilm clichés te blijven, terwijl het daar juist beter wat van geleend had. Het is een sportdrama waar simpelweg geen drama inzit. Wat overblijft is een gortdroge hap sportgeschiedenis: leuk als je daar op voorhand al in geïnteresseerd bent, anders wordt het moeilijk om door Moneyballs rommelige structuur heen te kijken.
Het verhaal dat verteld wordt gaat over een honkbalteam dat een andere filosofie uitprobeert, en dat is gelijk ook het hele probleem. Er staat helemaal niets op het spel; er is geen enkele reden waarom deze ploeg moet winnen.
Je kan zeggen dat ze moeten winnen om de grote ploegen te verslaan. Om die teams met veelvouden van hun budget te laten zien dat geld niet alles is in het honkbal. Fout! De doelstelling van de ploeg is niets minder dan hun vorig seizoen te evenaren, en dat seizoen hadden de grotere ploegen ook veelvouden van hun budget. Het gaat in principe gewoon over de manier waarop ze het verlies van hun sterspelers opvangen; niets wijst erop dat de klassieke aanpak niet ook weer voor hetzelfde succes zou kunnen gezorgd hebben. Het is een andere filosofie, wat niet betekent dat de originele filosofie plots fout is.
Je kan zeggen dat het een film type Rocky is, waar de underdogs boven zichzelf moeten uitstijgen om van de betere atleten te winnen. Fout! De spelers zelf krijgen geen enkele aandacht. Alleen die gast van Parks & Recreation krijgt een mini-arc die zo slecht uitgespeeld wordt dat het onbedoeld komisch wordt. De letterlijke opeenvolging van de laatste twee scènes voor dit personage gaat als volgt: eerst "mijn grootste angst is dat er een honkbal naar mij toe komt", de volgende scène "WINNENDE HOMERUN MOTHERFUCKERS!". En daar is geen reden voor, er wordt niet naar die jongen gekeken; we weten waarom hij zoveel angst in zich heeft, maar we hebben geen flauw idee hoe hij dat juist overwonnen heeft. Het is gewoon een lomp plotmiddel zodat je als kijker nog net dat beetje extra tevreden bent dat de ploeg wint. Daarbij kan je met het hele systeem achter Moneyball (statistieken en gemiddeldes zijn belangrijker dan de effectieve kwaliteiten van een speler) geen underdog-film maken, aangezien dit systeem juist zegt dat de spelers op zich irrelevant zijn. Als ze dat wel hadden gedaan zou je Dirty Harry gelijk kunnen hernoemen naar 'Fuck da Police', wat ongeveer even hypocriet zou zijn.
Je kan zeggen dat het rond Brad Pitts personage draait. Correct! Dat is namelijk de enige drijvende kracht achter het verhaal. Maar dat is dan weer zo verschrikkelijk manipulatief dat dat echt geen verdienste is: arme Brad Pitt is gescheiden, zijn dochtertje zingt liedjes voor hem, Brad Pitt zegt dat hij zijn job nodig heeft om haar naar de universiteit te kunnen sturen, de soundtrack zwelt aan en boehoehoe. Het is absoluut niet genoeg om de film wat gewicht mee te geven: of de ploeg nu slaagt of niet doet er gewoon niet toe. Middenin het verhaal, wanneer de ploeg plots goed begint te presteren, komt er een doel bij in de vorm van een record dat de ploeg kan breken. Maar zelfs dat is iets dat geen écht belang heeft: een titel of beker, dat is een duidelijke bewijs dat deze ploeg de beste is. Een record spreekt meer over toevalligheden en geluk dan wat anders.
En dus wordt dit groot idee van een sportfilosofie die de hele sport overhoop kan gooien gecondenseerd tot de manager. Heel dit systeem, deze revolutionaire aanpak, deze dappere beslissing van de manager... werkt alleen maar op het niveau dat die manager zijn job wil behouden. Hij krijgt nog een achtergrond in het honkbal mee zodat je je kan afvragen of hij niet gewoon verbitterd is dat het traditionele systeem met scouts het zo mis had over hem, maar dat is alles waar je je mee kan bezig houden over twee uur film en een handvol personages. Dat is gewoon veel en veel te weinig.
En ik begrijp wel dat dat deels komt omdat het een waargebeurd verhaal is, maar dan hadden ze het maar meer moeten dramatiseren. Moneyball voelt aan als een geschiedenisles. Zeg nu zelf: waar gaat deze film überhaupt over? Is er een algemeen thema dat doorheen de film verwerkt zit? Dat de personages motiveert? Neen, het vertelt enkel en alleen het geschiedenislesje honkbal, en die oppervlakkigheid zorgt ervoor dat de film gewoonweg saai wordt, want er is veel te weinig te beleven.
Nuja, niet alles is negatief; Brad Pitt is (zoals zo vaak de laatste jaren) fantastisch en mag vooral heel veel rekwisieten in het rond gooien. Het is fantastisch om - na haar optreden in The Girl With the Dragon Tattoo - te zien dat Robin 'Princess Buttercup' Wright wel degelijk een comeback aan het maken is. In één specifieke scène waarin Pitt onderhandelt zien we de spitsvondigheid en het tempo dat schrijver Aaron Sorkin ook in The Social Network injecteerde duidelijk terug. Maar dat zijn losse elementen, en hoewel een groot deel van die zaken goed gedaan zijn in Moneyball, verbergt dat niet dat dit een holle film is. Het doet zijn uiterste best en gebruikt enkele makkelijke technieken om je te doen geloven dat de uitkomst van het verhaal belangrijk is, terwijl het er helemaal niet toe doet. Dat zorgt ervoor dat Moneyball afstandelijk aanvoelt, en in feite een beetje een onzinnig verhaal is om te verfilmen.
Er zijn elk jaar wel weer films waarbij je je afvraagt waarom ze eigenlijk genomineerd zijn geweest; tot mijn grote verbazing en teleurstelling is de sportfilm er een dit jaar.
Abonneren op:
Reacties posten (Atom)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten