23 februari 2012
Racisme oplossen voor dummies - The Help
The Help is er weer zo eentje: een film geregisseerd door een blanke man, gebaseerd op een roman geschreven door een blanke vrouw en geproduceerd door een aantal roomwitte mannen. Het onderwerp? Racisme. 'White guilt', heet dat zo mooi.Nu, dat is niet zozeer verwijtend bedoeld. Racisme (en eender welke vorm van discriminatie) is nu eenmaal de grote ziekte van onze maatschappij. Of het nu veroorzaakt wordt door vooroordelen, jaloezie, projectie van je eigen problemen, groepsdruk, ... wat dan ook. En die haat - hoewel zonder enige logische basis - wordt tegenwoordig op zo'n grote basis gecreëerd dat het angstaanjagend begint te worden. Ik wil er niet te ver op in gaan, maar een meerderheid van de gemiddelde mens is tegenwoordig (vaak zonder verkeerde bedoelingen, gelukkig) op z'n minst een beetje racistisch. Dus aangezien ik het persoonlijk zo'n belangrijk thema vind, spreekt het voor zich dat ik projecten als The Help alleen maar aanmoedig. Racisme moet bestreden worden, en film is er als medium perfect voor.
Het probleem is alleen dat dit soort films racisme niet bestrijdt. Het heeft geen enkele voeling met hoe hedendaags racisme écht beleefd wordt, en dient daarom eerder als feelgood film voor iedereen die ernaar kijkt. Niemand zal na het kijken van The Help zichzelf in vraag beginnen stellen, het zal eerder een gevoel zijn in de trend van "oef, gelukkig ben ik niet zo'n persoon".
Het grote probleem, en dit is zo vaak het geval, is dat het lef om écht op de zaken in te gaan ontbreekt. The Help heeft als doel om ons te tonen dat racisme slecht is, maar vooral ook niet meer dan dat. Het is niet geïnteresseerd in de motivatie of oorzaak van dergelijke ideeën, of in de subtielere manier waarop racisme ook mogelijk is. Bijgevolg zijn racisten, altijd weer opnieuw, compleet eendimensionale rotzakken van personages. Dat is ook logisch: de racisten zijn nog altijd de slechteriken in je film, en als je geen aandacht aan hun beleving schenkt kom je er niet mee weg om deze personages enige menselijkheid mee te geven. Stel maar eens dat je aantoont dat een racist - ondanks zijn vooroordelen - best wel goede bedoelingen kan hebben en zich niet eens bewust is van zijn schuld? "Oh, deze film doet uitschijnen dat racisme helemaal niet zo erg is! Help! Racisme! Hitler!" Daardoor kan je een plat personage dat een racist is niet nuanceren, en logischerwijs komen de racisten in je film dan over als door en door slechte personen, die naar zwavel stinken en pasgeboren kittens gebruiken om hun haardvuur te laten branden.
De oplossing zou zijn om wél moeite te steken in de oorsprong en het effect van deze ideeën, maarja, we kunnen nu ook niet teveel verwachten natuurlijk.
In contrast moeten de hoofdpersonages dan weer zuivere engeltjes zijn. Want één negatieve karaktertrek zou er immers meteen voor zorgen dat het publiek de kant van de racisten zou kiezen, niet waar? Dus vullen we de film op met zwarte en blanke, niet-racistische vrouwen die verdriet opvreten en regenbogen kakken. Het is ongeveer even makkelijk als een John Wayne western: je hebt de pure helden en de uit Satan zelf voortgebrachte schurken, te herkennen aan respectievelijk een witte hoed, dan wel een zwarte. Al zou ik voor die opmerking in een wereld als die van The Help al meteen een racist zijn, natuurlijk.
Daar volgt dan weer uit dat het effectieve racisme niet correct wordt afgebeeld. Zeker in een film als The Help, die in een specifieke historische periode plaatsvindt, steekt dat enorm tegen. Neem nu bijvoorbeeld Minny, de verplichte sassy black chick, die niet op haar kap laat zitten en zeer agressief lijkt (maar eigenlijk heel vriendelijk is) en zich niet laat doen en you go girlfriend -knip- knip - knip -. Wel, ergens in deze film levert ze een taart aan haar vorige werkgever, die haar ontslagen heeft en ervoor zorgt dat ze geen nieuw werk vindt. De blanke duivel eet er maarliefst twee stukken van, ze likt haar vingers af, "mmmmm Minny, zo goed als altijd!". Maar wacht eens. Wat is dit? Minny barst bijna in lachen uit en zegt "EAT MA SHIIIIIIT". OOOOOOOOooooooooh snap, die Minny toch, dat ze dat durft zeg. Hohoooo, een taart vol stront, de deugniet!
Feit: moest ze dit in het echte Amerika van de jaren '60 gedaan hebben zou ze gelynched worden.
Maar goed, zo'n vermoorde negerin, dat is nu ook weer niet zo'n leuke film natuurlijk, dus romantiseren we de geschiedenis maar, ookal is dat niet helemaal respectvol tegenover de mensen waar we het in deze film eigenlijk toch wel over hebben.
Nog zo'n typisch punt van de standaard racisme-film is dat dit een verhaal is waar uiteindelijk blanke mensen racisme oplossen. Er zijn sterke, zwarte personages, ja, maar uiteindelijk komt de pluim voor het behalen van het effectieve happy end toch in de hoed van Emma Stone. Waarom kan je een verhaal over zwarte personages niet gewoon vertellen via een zwart personage? Gaat Hollywood er echt van uit dat een blank publiek ook een blank hoofdpersonage nodig heeft om emotioneel betrokken te raken? Want dat zou weer een heel nieuw niveau van hypocrisie betekenen.
Maar goed, ik kan nog lang over de ineffectiviteit van het centrale thema blijven doorlullen, maar dat kan ik bij de meeste gelijkaardige films wel. Zowat alles wat ik net zei komt voort uit een zekere angst, zodat een serieus thema op een veel te brave manier behandeld wordt. Maar deden recente films als The Blind Side of Precious dat enigszins beter? Neen. Het is het eeuwige probleem dat zowat alle films die met het oog op de Oscars gemaakt worden, maar die toch grote, sociaal relevante zaken willen aankaarten, brandmerkt.
Al een geluk dat de verdere invulling van The Help wél naar behoren is. Want rondom al de onhandigheid waarmee het centrale thema wordt gebracht schuilt eigenlijk toch wel een genietbaar filmpje. Zo zit het tempo constant goed en weet debutant Tate Taylor het allemaal wel degelijk, doch weinig spectaculair, in beeld te brengen.
Maar wat deze film boven haar soortgenoten duwt zijn de acteerprestaties. Emma Stone - weliswaar, in een duidelijk geval van het She's All That-syndroom gecast als 'het lelijke meisje' - was al een degelijke komische actrice, maar weet nu blijkbaar ook wel haar mannetje te staan zonder voor de lach te gaan. Bryce Dallas Howard heeft zichzelf blijkbaar dan weer heruitgevonden als überbitch (zie ook 50/50), en doet dat met verve. Viola Davis bewijst dat ze een fantastische actrice is; dat wisten we al van haar krachtige scène in Doubt, maar sindsdien was het weer vrij stil rondom haar. Ze straalt kracht en maturiteit uit zonder daar veel bombast voor nodig te hebben, maar blijft constant sereen en wordt subtiel gebracht. Een fantastische actrice. Een flink verschil naast enige valse noot in de cast Octavia Spencer, die vooral heel luid praat en met haar armen flappert om haar dominantie uit te drukken. Een beetje een tekenfilmfiguur, die Minny.
En dan is er nog Jessica Chastain; zonder enige twijfel dé ontdekking van 2011. Haar rol als vrouw die buiten het grote racistische kliekje staat is waarschijnlijk het minst sterk uitgediepte personage in de hele film. Maar Chastain straalt zoveel natuurlijke charme uit dat ze eigenlijk niet eens een goed geschreven personage nodig heeft om te overtuigen. Op een gegeven moment, wanneer ze goed nieuws hoort, springt ze zo overdreven enthousiast recht dat de helft van de inhoud van haar flesje cola plots verdwijnt. Op dat moment blaast ze Minny - die dus de hele film al aan redelijk wat overacting doet - compleet van het scherm. Maar toch, om een of andere reden komt ze er mee weg. Waar zowat eender welke andere acteur op dat moment lachwekkend zou zijn, komt zij juist overdreven sympathiek over. Haar band met Minny is zonder twijfel het sterkste, meest overtuigende én leuke deel van de hele film, en dat is volledig aan Chastain te danken. Ze speelt hier eigenlijk zowat het exact tegenovergestelde van haar rol in The Tree of Life, maar ze is minstens even sterk, nogmaals, ondanks haar vrij zwakke personage. Dat zou nog wel eens een héél grote kunnen worden, die Jessica.
En daardoor is The Help dus alleszins aangenaam om te kijken. Dusja: is The Help nu een goede film? Als je gelijkaardige ongenuanceerde white guilt-films graag ziet, dan steekt The Help zeker boven de middelmaat uit. Maar wie een oprecht interessante film zoekt zal hier zijn tijd aan verspillen.
Abonneren op:
Reacties posten (Atom)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten