7 augustus 2011
Laputa: Castle in the Sky (1986)
Hoewel Nausicaä of the Valley of the Wind naar Miyazaki's latere standaard niet bepaald een meesterwerk was, valt er niet te ontkennen dat de film op meerdere aspecten een grote sprong vooruit was ten opzichte van de animé-cultuur op dat moment. We mogen misschien zelfs stellen dat Nausicaä op zich de grote katalysator was die het Japanse entertainmentlandschap zoals we het vandaag kennen gevormd heeft. Na Nausicaä zou de box office in Japan zelfs steeds opnieuw gedomineerd worden door nieuwe Miyazaki-releases. Na het eerste grote succes gingen Miyazaki en producers Toshio Suzuki (tot 2005 het hoofd van Ghibli Studios) en Isao Takahata (die later Grave of the Fireflies zou regisseren) rond de tafel zitten en richtten ze het inmiddels legendarische productiehuis op. Het visitekaartje voor het spiksplinternieuwe Ghibli werd deze Laputa (hela, denk eens aan de Spaanse kindjes), en het is een binnenkomer van formaat.Het verhaal is op zich uniek binnen de Ghibli-catalogus. Laputa: Castle in the Sky schikt zich namelijk een beetje naar de Westerse verhaalstijl en kent een centrale, duidelijk omlijnde schurk. Dat klinkt op zich vrij normaal in onze oren, maar dit is de enige film (samen met The Castle of Cagliostro) waar Miyazaki een ééndimensionale slechterik in zijn film geschreven heeft. Waar hij normaal kiest voor ambigue personages met hun eigen motivaties, worden we hier geconfronteerd met Kolonel Muska. Zijn effectieve doel is me een beetje over het hoofd gevlogen (iets in de trend van "de wereld veroveren", vast), maar het is in elk geval onmogelijk om met hem te sympathiseren. Hij verraadt zijn strijdmakkers, doodt een paar honderden soldaten, speelt met het leven van enkele kinderen, ... dit is een moreel slecht personage. Dat is op zich een zaak die wij vanzelfsprekend vinden, maar binnen Miyazaki's spectrum staat hij alleen als een verwerpelijk stuk satansgebroed . Miyazaki's enige personage dat naast onze stiefmoeders, heksen, Jafars, Gastons en Scars mag plaatsnemen.
Het plot van Laputa is eigenlijk niet zo heel interessant. Sheeta heeft een magische ketting, ze wordt ontvoerd door het leger, ontsnapt met behulp van piraten en moeten vervolgens naar het zwevende kasteel van Laputa bezoeken, waar het leger ook naartoe gaat. Simpeler kan haast niet, en toch is dit met 124 minuten één van Miyazaki's langste films. En dat is een positieve zaak.
Misschien wel het grootste probleem met Nausicaä of the Valley of the Wind is dat er niet echt een band tussen kijker en protagonist gevormd wordt. Alle personages zijn vrij plat, ronduit oninteressant en weten nooit echt tot leven te komen. Hier heeft Miyazaki echter de moeite genomen om interessante figuren te verzinnen die doorheen de film komen en gaan: er is de opperschurk, de leider van de piraten, de bemanning op het piratenschip, etc. Ook de kleinere personages die maar voor één scène langskomen zijn memorabel. De wereld voelt levendiger aan omdat er meer personages zijn die de film iets bijbrengen, en niet enkel simpele, platte plotmechanismen. Ik zou op dit moment nooit drie personages van Nausicaä op kunnen noemen, terwijl er in Laputa toch wel een handvol figuren rondloopt die ik nu nog duidelijk zou kunnen omschrijven.
Het loopt hand in hand: Nausicaä's grote probleem - het gebrek van een emotionele kern - wordt opgelost door een simpeler verhaal te vertellen over een langere tijdsduur. Sheeta is op zich niet eens het hoofdpersonage, alleszins niet meer dan haar kompaan Pazu. De twee hebben de meest simpele relatie die je je maar kan inbeelden en deze wordt ook weinig spectaculair opgebouwd. Maar aan het einde van de dag zijn dit wel twee personages die je bijblijven, die sympathiek zijn, die je probleemloos doorheen de film kunnen loodsen. Het is eigenlijk nogal vreemd om Miyazaki op dit vlak te zien falen in Nausicaä: in The Castle of Cagliostro toonde hij al dat hij een meer dan bekwame regisseur is die in staat is om een band met personages te creëren, en in Laputa is dit waarschijnlijk zijn grootste verdienste. De vriendschap tussen Pazu en Sheeta komt heel puur en zuiver over: ideaal om dit soort animatiefilm aan je kinderen te laten zien, maar zoiets spreekt eigenlijk alle leeftijdsgroepen aan. En als je niet meer kan genieten van de vriendschap tussen twee onschuldige, sympathieke kinderen hoor je sowieso geen animatiefilms te kijken. Dan kan je je tijd beter spenderen aan het opsporen van nog donkerdere oogschaduw, ironische T-shirts of het perfectioneren van je gedichten over hoeveel pijn de maatschappij je wel niet aandoet.
De overtuigende band tussen de twee hoofdpersonages draagt ook bij aan de algemene sfeer van de film, die net als in The Castle of Cagliostro weer zeer los is. Actiescènes zijn onderhoudend en werden met een flinke portie humor gechoreografeerd, terwijl er ook enkele zeer mooie, ingetogen momentjes zijn. Zie bijvoorbeeld hoe Pazu een trompet bespeelt terwijl er wat duiven rondvliegen: een zeer simplistische aanpak, maar het werkt wel zeer goed in Laputa. De muziek speelt daar ook een flinke rol in, en Joe Hisaishi's soundtrack is één van de beste die hij ooit voor Ghibli gecomponeerd heeft. De hele sfeer van de film is betoverend op een manier die de naam Hayao Miyazaki later zou definiëren: vanaf dit punt kent elke film die de man ooit gemaakt heeft eenzelfde charme. Een belangrijk punt daarvoor is dat Miyazaki zijn moralistisch gezwets niet meer zo op de kijker instampt, zoals hij in Nausicaä al eens naar doen, waar de hele "respecteer de natuur" boodschap je anderhalf uur in de oren geschreeuwd werd. Hier speelt Miyazaki het veel subtieler uit: het is niet zozeer dat er een duidelijke levensles in de film schuilt, maar wel een duidelijke liefde voor de natuur. En een subtiele "wat is de natuur toch mooi" werkt veel beter dan een berispende "GA EENS EEN BOOM KNUFFELEN".
De eerste officiële Ghibli is dus meerdere stappen vooruit in vergelijking met Nausicaä. Betere personages, subtielere vertelstijl, meer fun. Als we minpunten zouden zoeken vind ik het ergens wel een beetje jammer dat het verhaal zo typisch Westers is geworden en had de derde akte misschien nèt wat beter ingeschreven kunnen worden. Dat Miyazaki hier in feite een standaard Disney-verhaal vertelt is misschien wel een teken dat de man het op voorzichtig speelde voor de debuutfilm van het nieuwe productiehuis, want wanneer Miyazaki's volgende project twee jaar later zou uitkomen werden alle Westerse stijlvormen vierkant het raam uitgesmeten. De opvolger van Miyazaki's meest conventionele werk zou misschien wel de meest atypische animatiefilm ooit worden.
Abonneren op:
Reacties posten (Atom)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten