31 maart 2011
Millennium 1: Män som hatar kvinnor (2009)
Neen, ik ben niet 'die kerel'. Die snob die bij elke boek-adaptatie uit de hoogte doet en zegt hoeveel beter het geschreven woord wel niet is. En neen, ik ben ook niet 'die kerel'. Die fanaat die over elke scène die uit het boek ontbreekt begint te klagen, die verblinde fanboy die vindt dat het einde van Return of the King gerust nog een kwartier langer had gemogen. Vergis u dus niet, ik heb deze discussie al talloze keren gevoerd met Lord of the Rings en Harry Potter fans: films zijn geen boeken en moeten heel anders geschreven worden. Een sequens kan nog zo geniaal zijn op papier, uiteindelijk is dat geen garantie dat het vlot overgezet kan worden naar video. Maar uiteindelijk is het in dit specifieke geval toch het makkelijkst om Mannen die Vrouwen Haten kort te omschrijven met die twee clichés: het boek is beter, en er zijn te veel belangrijke stukken weggelaten.Wat Stieg Larssons Millennium trilogie onderscheidt van de oververzadigde wereld van detective-lectuur zijn de centrale personages. Mikael Blomkvist is de absolute goedzak die we wel kennen van concurrerende romans, maar het is de wisselwerking met de sociopathische/sociaal gehandicapte/asociale Lisbeth Salander die de Zweedse bestseller hun karakter geven. Dat is de basis van het succes van Millennium, en dat is al meteen een groot kritiekpunt binnen de film.
Aan de acteurs ligt het maar deels: vooral Michael Nyqvist is niet bepaald interessant als Mikael Blomkvist. Hij speelt de hele film zowat op één noot en ziet er altijd een beetje verveeld uit, maar nooit wordt het echt storend. Veel sterker is Noomi Rapace, die Lisbeth Salander speelt zoals het interessante personage in de roman beschreven wordt. Probleem is vooral dat de scenarist dat niet gedaan heeft. De keiharde en wereldvreemde Lisbeth werd zachter gemaakt: wat eens een interessant personage was met een duidelijk zware bagage is hier eerder een lichtjes excentriek meisje, waar haar gothic-voorkomen nog het vreemdst van al is. Het ontwijken van fysiek contact met andere mensen (zoals een handdruk), het compleet stilzwijgen tijdens gesprekken, de penetrerende blik, ... het heeft allemaal plaats moeten ruimen voor normalere trekjes. Wanneer de twee dan enkele sleutelscènes moeten brengen wordt het ook nog eens op een compleet verkeerde toon gespeeld. Feit is dat we Lisbeth in deze versie van het verhaal nooit echt kunnen begrijpen.
Haar motivaties zijn nooit duidelijk, en eigenlijk simpelweg afwezig. We weten niet waarom de twee protagonisten naar elkaar toegroeien, waardoor hun band zero, nada, nul komma nul impact heeft. Ook Mikaels motivatie om het moordmysterie te onderzoeken wordt eigenlijk gereduceerd tot "hij heeft toch niets beters te doen". Er zit zeer weinig gewicht achter deze personages, wat uiteindelijk toch de grote kracht van de franchise was.
Maar goed, dat centrale moordmysterie dan maar. Als de film het Millennium-boek geen eer aan doet kan het nog altijd voor een flinke Baantjer gaan. Maar ook daar wringt het een beetje. Wederom: ik begrijp dat zaken in de overzetting geschrapt worden, en sommige problemen worden heel slim opgevangen om een vijftal minuten uit te sparen. Maar uiteindelijk wordt nagenoeg al het vet rond het mysterie weggesneden. In feite leren we doorheen de film slechts twee randpersonages kennen (waarvan één een verdachte), dus er is absoluut geen spanning omtrent wie de moordenaar zou zijn. De zijpaden van het plot zijn opgeofferd, waardoor je eigenlijk achterblijft met de manier waarom Mikael en Lisbeth de slechterik te pakken krijgen, van A tot Z.
En in dat hoofdplot werd voor deze aanpak dan weer te weinig getrimd. Afleidingen werden geschrapt en de essentie van het verhaal werd op een aantal punten flink omgegooid (fans van het boek zullen meer dan eens vreemd opkijken), maar uiteindelijk ligt het tempo daardoor veel en veel te hoog. Er is geen natuurlijke flow doorheen de film, geen tijd voor de hoofdpersonages om nieuwe aanwijzingen te ontdekken: ze duiken gewoon plotseling op en het duo begrijpt meteen hoe alles in elkaar steekt. Zaken die behoorlijk plausibel zouden lijken als ze rustig geïntroduceerd zouden worden krijgen de tijd niet om zich te ontwikkelen en worden met weinig subtiliteit getackeld, waardoor de logica soms zeer geforceerd lijkt. De film voelt veel te veel aan als het overlopen van een checklist: de opeenvolging van scènes voert de boventoon, een coherent geheel wordt er zelden uit gepuurd. En dat is gewoon een zaak van niet kunnen kiezen: of ze hadden van deze film een opzichzelfstaande miniserie moeten bouwen van een uur of vijf waarin het boek heel nauwlettend gevolgd wordt, of ze hadden het verhaal grondig moeten herstructureren om binnen de bepaalde tijdsduur (met zijn bijna drie uur nochtans niet mager) te kunnen plaatsen. Uiteindelijk werd besloten om de middenweg te volgen, waardoor de film uiteindelijk behoorlijk rommelig is.
Dat is jammer, want op zich is dit natuurlijk absoluut geen slecht verhaal. Daarbij is de soundtrack, fotografie en het grootste deel van de acteurs ook dik in orde, en als ik zeg dat er geen spanning in de film zit is dat niet de schuld van Niels Arden Oplev, die de spanning in bepaalde scènes flink opdrijft. Maar dat is artificiële spanning, en die kan maar zo krachtig zijn als het plot toelaat. En dat is het grote probleem van deze eerste Millennium-filmt: technisch is Mannen die Vrouwen Haten eigenlijk niet slecht, het is gewoon een voorbeeld van een slechte adaptatie. Ik zal het niet vaak zeggen, maar ik ben benieuwd of de remake (onder leiding van David Fincher!) het bronmateriaal beter begrijpt dan deze verfilming.
Abonneren op:
Reacties posten (Atom)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten