22 februari 2011
True Grit (2011)
De gigantische misstap die The Ladykillers was is inmiddels alweer lang vergeten. Door opeenvolgende meesterwerkjes No Country for Old Men, Burn After Reading en A Serious Man zijn de Coens weer altijd en overal the talk of the town. Want "wat zijn die Coens toch edgy, durvers met een artistieke visie en meesters van het onverwachte". En toch hoor je over True Grit weer een hoop negatieve reacties. Reden: het mist dat atypische dat andere Coen-films wel hebben. Wel... paradoxaal genoeg is het daardoor juist weer een typische Coen-film die brengt wat je niet verwacht. Joel en Ethan zijn er wederom in geslaagd om een ijzersterke prent te brengen die verrast door voor een keer eens geen ongeschreven regels te breken. Alleen de Coens kunnen origineel blijven door eigenlijk helemaal niets origineels te doen.True Grit is de eerste keer dat de broers het western-genre tackelen - neen, No Country for Old Men telt niet mee - en doen daarvoor beroep op koning van de Amerikaanse cowboyfilm: John Wayne. Het originele True Grit van 1969 staat vooral bekend als de film waarvoor Wayne eindelijk een Oscar mocht ontvangen en is verder een degelijke, doch weinig memorabele western. En hoewel in deze nieuwere versie niet alles klakkeloos wordt overgenomen, volgt het plot toch - enigszins verrassend - dezelfde lijnen als in het origineel. De echte revisie zit em in het scenario, dat veel en veel efficiënter geschreven werd. Waar het origineel nog echt alles letterlijk aan de kijker probeerde te vertellen, wordt er in deze update veel meer geïmpliceerd. Schoolvoorbeeld: in het origineel zien we hoe Mattie het nieuws van haar overleden vader verneemt en naar de stad trekt om haar vaders eer te wreken. In deze herziening wordt hetzelfde verteld binnen een shot of vijf: de narratieve uitleg, cut naar Mattie op de trein, cut naar de lijkschouwer. Dat scheelt al gelijk een minuut of tien.
Nog voorbeelden? Spanningen tussen cowboys en indianen zijn natuurlijk niets nieuws binnen het genre, maar toch moet die situatie even vastgesteld worden. In True Grit gebeurt dat op basis van één klein grapje dat ongeveer twee seconden duurt. Nog zoiets: op een bepaald moment wordt iemand ingehuurd om een achtervolger tegen te houden. De volledige dialoog die daarvoor uitgewisseld werd in het origineel wordt in de nieuwe film geschrapt, slechts één zin is overgebleven. En die ene zin is zo duidelijk dat iedereen probleemloos zal begrijpen waar het nu allemaal eigenlijk over ging. De twee films naast mekaar leggen kan tellen als een flinke cursus waar aspirant scenarioschrijvers enorm veel uit kunnen leren; het basisplot heeft in deze nieuwe versie waarschijnlijk een half uur minder nodig om verteld te worden, maar is nergens verwarrend of onduidelijk.
Daardoor zit er ook veel meer speling in de film. Er is meer tijd voor zaken die los staan van het plot, en die ruimte wordt vooral met humor gevuld. True Grit kan zich met Burn After Reading meten als de grappigste Coen-film sinds The Big Lebowski, terwijl het eigenlijk helemaal geen komedie is. Er zijn zo wat losse scènes, zoals de Indiaan die zijn laatste woorden verkondigt, of de eerste keer sinds The Wicker Man dat er nog eens een volwassen man een beerkostuum draagt. Maar uiteindelijk valt 90% van de comedy op de schouders van Jeff Bridges.
Laat ons eerlijk zijn: John Wayne kreeg dan wel een Oscar voor zijn rol, zo heel geweldig was hij nu ook weer niet. Het was eerder op basis van zijn carrière dat hij het beeldje in ontvangst mocht nemen, want de rol op zich was nogal typisch voor Wayne en daardoor vrij vergeetbaar. Zijn voornaamste karaktertrek was nog wel dat ooglapje dat hij doorheen de film draagt. Jeff Bridges daarentegen is weergaloos en spat constant van het scherm af: met schuurpapieren stembanden en een in whisky gemarineerd accent gromt Bridges zich een weg doorheen de film, met een constante vreemde blik alsof er iets fameus aan het stinken is. Hij schopt kinderen omver, begint ladderzat met een geïmproviseerd wedstrijdje kleiduifschieten en heeft twee van de meest perfect getimede oneliners die ik in zéér lange tijd gezien heb. En daarbovenop draagt hij zijn ooglapje ook nog eens veel gracieuzer dan Wayne, alsof hij Snake Plissken zelf is. Bridges maakt van een nogal simpele rol een ijzersterk en memorabel personage, en dat komt de film uiteraard alleen maar ten goede.
Maar niet alleen Bridges slaagt daarin: zowat iedereen in deze cast - met uitzondering van Barry Pepper, die niet slecht is, maar wel de magistrale rol van Robert Duvall moet zien te evenaren - weet zijn personage sterker te brengen dan in het origineel. Matt Damon is een heerlijk zelfvoldane kleuter, Josh Brolin (Goonies for life!) is een zeer dreigende aanwezigheid, maar vooral Hailee Steinfeld wekt indruk als de protagonist. In haar debuut langspeelfilm (kijk en leer, Noah Ringer) weet ze uit te pakken met een kamervullende presence waar pakweg een Meryl Streep om bekend staat. Verschil: Steinfeld is slechts veertien jaar oud. De manier waarop ze charisma en maturiteit uitstraalt naast deze zeer sterke cast is niets minder dan indrukwekkend.
Maar de sterkste prestatie in de hele film is die van cinematograaf Roger Deakins, die alweer voor de elfde keer met de Coens samenwerkt. De film zit vol met briljante shotcomposities en een prachtige fotografie. Het openingsshot alleen al is er letterlijk een om in te kaderen, en dat kan over zeer veel beelden in deze film gezegd worden. Het is algemeen gekend dat Deakins één van de beste in zijn vak is, maar voor True Grit stijgt hij boven zichzelf uit: een visueel meesterwerk. Ook de ondersteunende soundtrack is zeer sterk, en wie mij kent weet dat een muzikale score een aspect van een film is waar ik zelden rekening mee hou; het moet al héél goed zijn eer het mij echt opvalt.
Criticasters hebben genoeg ammunitie om True Grit af te kraken; het is immers een zeer conventionele en voorspelbare film. Maar binnen het vlak van conventionele films is het wel degelijk een hoogvlieger die in letterlijk elk aspect weet uit te blinken. Het mag dan wel geen existentiële vraagstukken oproepen of bol staan van de cryptische metaforen, maar dat is ook niet nodig. True Grit is een simpele, maar vooral een heerlijke western.
Abonneren op:
Reacties posten (Atom)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten