16 december 2011
Yippee ki yay! A very Die Hard Christmas
HET.IS.KERSTMIS. Of toch bijna. Ik hou van Kerstmis, en ik heb totaal geen idee waarom. Ik ben niet Katholiek, noch geloof ik in de Amerikaanse variant waar het kapitalisme naar masturbatie neigende toppen bereikt. Meer dan eens flink eten en beperkt cadeautjes uitdelen zit er hier niet in, maar toch is het zowat mijn favoriete periode van het jaar. Het is een tijd van vrolijkheid in een jaar vol ellende, en een tijd van begrip in een jaar vol egoïsme. Ofja, het is tenminste toch de periode waar ik mezelf kan wijsmaken dat iedereen zo denkt. KERSTMIS!En dus gaan we in de dikke week die ons nog rest kerstfilms kijken! Klassiek, alternatief, obscuur, komedie, actie, horror,... Keuze in overvloed, en ik heb geen flauw idee wat er uiteindelijk allemaal uit de kast zal vallen. Maar laten we alvast beginnen met één van de meest controversiële, atypische en de oorzaak van veel gefronste wenkbrauwen (en vooral ook mijn favoriete) onder de kerstklassiekers: Die Hard.
En jawel, Die Hard is echt wel een kerstfilm!
Laat ik eerst zeggen: Die Hard is retecool en min of meer de beste actiefilm aller tijden. Daar kunnen we het toch alvast over eens zijn, hoop ik?
Het is de film die ons Bruce Willis gaf. Voor deze film was Bruce Willis nog een onbenullig, beginnend acteur. Een grote rol in de matig bekende TV-serie Moonlighting, een romantische komedie naast Kim Basinger (wel post-Never Say Never Again, maar toch nog pre-Batman), ... hij was een acteur zonder identiteit. En toen werd hij John McClane, de rol die hem op het lijf geschreven staat en zijn verdere carrière grotendeels bepaald heeft.
En John McClane, dat is simpelweg de ultieme actieheld. Hij straalt een zekere ernst uit die essentieel is om een verhaal als dit te verkopen; je voelt dat hij het allemaal heel erg serieus neemt en het echt wel een zaak van leven of dood is. Dat is volledig de verdienste van Willis, want op papier is McClane vooral een sarcastisch eenmansleger dat misschien net wat teveel plezier heeft in het uitdagen van zijn antagonist. Er bestaan verder geen personages die ermee weg komen om zo hyperactief tegen zichzelf te praten ("Why the fuck didn't you stop them John? Because then you'd be dead too, asshole."), maar het gevaar van de situatie toch overtuigend weten over te brengen. John McClane is de ultieme actieheld: machinegeweren afvuren als een baas, dialogen domineren als een halvegare.
Tegenover hem de even briljante Alan Rickman. Nog voor er sprake was van zijn Sheriff of Nottingham of professor Sneep, was er Hans Gruber, McClane's tegenpool. Hij blijft steeds ijzig koel en berekend, terwijl McClane vloekend als een malle in het rond rent. Hij is welbespraakt en beschikt over een ruime kennis, terwijl McClane slechts een simpele agent uit New York is. Hij zit in een net maatpak, tegenover McClanes vuil marcelleke. Hij is de Deutsche grundligheid tegenover McClanes all American values. En net als Willis is Rickman essentieel in het neerzetten van zijn schurk, en is het twijfelachtig of veel andere acteurs de eurotrash-houding zo goed hadden kunnen laten werken.
McTiernan had nog maar net een gigantische mijlpaal neergezet met Predator, vooraleer hij het genre zou perfectioneren met Die Hard. In de introductie wordt net genoeg tijd gecreëerd om de personages te leren kennen. Korter en een groot deel van de film werkt gewoon niet goed genoeg, langer en het zou aanvoelen als een verplicht nummertje. McTiernan bereikt de perfecte balans, en houdt dat met schijnbaar weinig moeite de hele film lang vol. Er zijn geen twee uren die sneller voorbij vliegen dan Die Hard: van de eerste memorabele (en algemeen zeer sterk in beeld gebrachte) set-piece tot de laatste knetterende dialoog is het tempo van Die Hard perfect. Geen seconde die misplaatst aanvoelt, een beetje verveelt of juist te snel gaat. Het is één van de meest perfect getemporiseerde films aller tijden, met een parel van een scenario en twee iconische acteerprestaties.
Die Hard is één van de meest entertainende films aller tijden, en de perfecte actiefilm.
Maar is het ook een kerstfilm? Uiteraard! Veel mensen noemen het 'slechts een actiefilm die tijdens Kerstmis plaatsvindt', maar u zou nog versteld kunnen staan welke kerstgerelateerde thematiek er in Die Hard te vinden valt. Het is uiteraard niet zo conventioneel als de kerstspecial van zo'n beetje elke Amerikaanse sitcom ooit gemaakt, maar denk daarbij terug aan Argyle. De jonge, zwarte bestuurder van McClane's limousine zet op een bepaald moment een muziekje op. Uiteraard een flinke hiphop-beat, want Die Hard weet zijn gekleurde personages sterk neer te zetten zonder culturele verschillen dood te negeren, dan wel te stereotyperen. "Heb je geen kerstmuziek?", vraagt McClane. "Dit is kerstmuziek, man", en wanneer Run DMC er de lyrics bijhaalt kan je niet anders dan zeggen dat het inderdaad perfect binnen die categorie past. Het is misschien niet zo conventioneel als de "Let it snow, let it snow, let it snow" die over de eindcredits speelt, maar het idee is exact hetzelfde. En dat nummer, dat is de essentie van Die Hard.
Want logischerwijs moet het verschil tussen een "kerstfilm" en een "film die zich tijdens kerst afspeelt" thematisch gezocht worden. Een kerstfilm heeft nood aan een stevige moraal die ofwel rechtstreeks met Kerstmis te maken heeft, ofwel handelt over een of andere verschrikkelijke goedzakkerige kwaliteit die iedereen diep van binnen heeft zitten en meer van dat soort onzin waar we ons goed bij voelen. En het mag voor velen een verrassing zijn, maar Die Hard heeft die kwaliteit echt wel.
Die Hard gelooft, net als ik, dat Kerstmis een fenomeen is dat niet per definitie iets met de Christelijke betekenis moet te maken hebben. Kijk maar naar het kerstfeestje in Nakatomi plaza: er wordt flink gefeest, de mensen amuseren zich en er heerst een toffe sfeer, terwijl religie, bergen cadeautjes of een grote kalkoen nergens te bespeuren zijn. Want Kerstmis is hoogstens een kwestie van dankbaarheid en vrijgevigheid, in welke manier je dat ook wil invullen. Het is een tijd om je goed te voelen en om alle duisternis van het dagelijkse leven de rug toe te keren. Maar dan vallen de Duitsers binnen.
Hans en zijn Mannschaft komen in de eerste plaats over als typische Amerikaanse patriottisch(daar kunnen niet genoeg aanhalingstekens rond geplaatst worden, dus ik probeer het niet eens) filmmaken: die vuile Europeanen die een onschuldig Amerikaans feestje komen crashen. Maar belangrijker is niet zozeer dat het buitenlanders zijn, maar dat het buitenstaanders zijn: ze spreken nauwelijks dezelfde taal als de aanwezigen (slechts via woordvoerder Hans), ze kijken neer op de Amerikaanse waarden, vinden zichzelf duidelijk superieur en het hele kerstfeestje kan hen eigenlijk geen bal schelen.
En wat doen deze koele, bijna onherkenbare onmensen? Ze gijzelen het volk dat daar vrolijk Kerstmis staat te vieren, zodat ze via hen een gigantische hoeveelheid geld kunnen bekomen. Jawel, Die Hard is een aanklacht tegen de complete commercialisatie rond Kerstmis. Kerstmis heeft geen definitie: de tradities en andere gebruiken die de media ons opdringen zijn niet toevallig financieel interessant voor grote bedrijven. Het is een gigantische geldmachine die niets met 'de geest van Kerstmis' te maken heeft, maar mensen op grote schaal manipuleert. De Duitsers die Kerstmis gebruiken voor hun geldgewin staat voor deze bedrijven, voor wie Kerstmis een tijd is waar ze een hogere omzet dan normaal weten te creëren. En wie gelooft dat dat toevalligheden zijn: schrijver Steven E. de Souza had eerder al een zeer gelijkaardige boodschap de wereld ingestuurd met The Running Man.
Die Hard is dé essentiële kerstfilm voor mensen die Kerstmis willen vieren zonder hun huis te vullen met cadeau's, Kerstman en -boom. Wanneer simpele alledaagse John McClane de industrie verslaat, leert het ons eigenlijk dat Kerstmis is wat je er zelf van wil maken, en dat je niet verplicht bent om je aan de regeltjes die de media je opleggen dient te houden. Dus doe je schoenen uit, vloek alsof je Gordon Ramsey in een Tarantino-film bent en schiet een tiental Deutschers dood. Zolang je het maar in de geest van Kerstmis doet, zoals in Die Hard: mijn favoriete kerstfilm, voor meer dan alleen de badassery.
Abonneren op:
Reacties posten (Atom)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten